Duhtameahttunvuohta dikšumii, buohccevahágat ja buohccedáhkádus Suomas

• Daga muittuhusa dearvvašvuohtafuolahusa ovddasvástideaddji hovdii.
• Daga muittuhusa čálalaččat. Dávjá dikšubáikkiid fierbmesiidduin gávnnat skovi, mainna sáhtát dahkat muittuhusa.
• Čále nu čielga govvádusa go vejolaš áššis, mas háliidat dahkat muittuhusa. Namut olbmuid, geaid du muittuhus guoská. Juos don it dieđe dehe muitte namaid, muital nu dárkilit go vejolaš gos ja goas dáhpáhus šattai.
• Dikšunbáiki ferte vástidit čálalaččat muittuhusasat govttolaš áiggis. Vástádusas ferte muitaluvvot, mot du ášši lea čielggaduvvon dikšunbáikkis ja makkár doaibmabijuid muittuhus lea mielddisbuktán.
• Don it sáhte váidalit muittuhussii addon vástádusas.

Sáhtát dahkat guoddalusa, juos dikšumis leat du mielas vigit. Riekti guoddalusa dahkamii ii leat ráddjejuvvon guoddaleaddji iežas áššái, muhto guoddalusa sáhttá dahkat vaikko gii. Daga guoddalusa álgovurrosaččat du guovllu guovlohálddahusdoaimmahahkii dehe dihto dáhpáhusain Sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa lohpe- ja bearráigeahččodoaimmahahkii (Valvira). Guoddalusain it sáhte earáhuhttit dehe gomihit doaktára dahkan diagnosa dehe dikšunmearrádusa dehe oažžut ruđalaš buhtadusa buohccevahágis.

Daga dikšunguoddalusaid dan guovlohálddahusdoaimmahahkii, man guovllus don leat leamaš divššus.

Guoddaleapmi Valvirii:

• Juos eahpiduvvo, ahte dikšunmeattáhus lea dagahan váttis bissovaš lámisvuođa dehe        buohcci jápmima, guoddalus dahkkojuvvo Valvirai.
• Guoddalus sáhttá dahkkojuvvot juogo friddjahápmásaččat dehe nu ahte geavaha guoddalanskovi, mii gávdno Valvira fierbmesiidduin.

Guovlohálddahusdoaimmahaga ja Valvira doaibmabijut: 

• Dearvvašvuohtafuolahusa ámmátolbmui dehe doaibmabáikki hovdii sáhttá addojuvvot cuiggodus dehe mearrádus vigiid divvuma várás.
• Mearrádussii sáhttá laktojuvvot uhkkesáhkku dehe juobe lágádusa doaimma gieldin.
• Valvira sáhttá maiddái addit dearvvašvuohtafuolahusa ámmátolbmui čálalaš váruhusa, ráddjet su ámmátrivttiid dehe váldit eret su ámmátrivttiid. 

Dárbbu mielde sáhtát ohcat buhtadusa buohccedáhkádusguovddážis.

• Buresbirgenguovllu doaibmaválddálaš eiseválddi mearrádusas sáhttá váidalit hálddahusriektái 30 jándora siste.
• Hálddahusrievtti mearrádusas sáhttá muhtin dáhpáhusain váidalit viidáseappot alimus hálddahusriektái, juos dat mieđiha váidalanlobi.

• Juos eahpidat, ahte eiseváldi dehe virgeolmmoš ii leat doahttalan lága dehe deavdán geatnegasvuođaidis, sáhtát guoddalit riikkabeivviid riekteáittardeaddjái dehe riektekánslerii.
• Sosiála- ja dearvvasvuohtaministeriija sáhttá almmolaš doaibmaválddis vuođul váldit iežas gieđahallamii guoddalusa, mii guoská guovlohálddahusdoaimmahaga, Valvira dehe eará iežas vuollásaš stáhta eiseválddi doaimma.
• Guoddalemiin don oaččut iežat muosáhan vigi bearráigeahčči eiseválddi dihtui.
• Váidalusa vuođul eai goitge máksojuvvo vahátbuhtadusat.
• Eiseváldeguoddalusa gieđahallamis ii sáhte váldojuvvot bealli ovttaskas olbmuid áššiide, muhto dušše eiseválddi meannudeapmái, mii guoská guoddalusa čuozáhahkii.
• Dan sadjái bearráigeahččoeiseváldi sáhttá ovdamearkka dihte guoddalusa vuođul addit eiseváldái cuiggodusa

Buohccedáhkádusguovddáš árvvoštallá vahátdieđáhusa vuođul ja iežas čielggadeami vuođul leago vahát dakkár, ahte dat buhttejuvvo buohccedáhkádusas.

Buohccedáhkádus buhtte áru, mii lea

• čuovvumuš dikšun-, infekšuvdna-, dáhpedorpme- dehe rusttetvahágis.
• mii lea šaddan dikšunbáikki sajiin dehe vahágis, mii laktása dálkasiid doaimmaheapmái.

Buohccedáhkádus ii buhtte čuovvumušaid, go

• dat leat dutkan- ja dikšundoaibmabijuid riskkaid oassi
• dikšun ii leat buktán sávahahtti bohtosa
• vahát lea unni
• dikšun lea addojuvvon eará sajes go Suomas. Spiehkastahkan leat dilit, main almmolaš dearvvašvuohtafuolahus lea sádden du dikšuma várás olgoriikkaide.

Daga vahátdieđáhusa golmma jagi siste dan rájes, go ožžot dieđu vahágis dehe go livččet galgan das diehtit. Juos it daga dieđáhusa áiggebále, don it sáhte oažžut buhtadusa. Oza buhtadusa maŋimusat logi jagi siste vahága šaddamis.

Buohcceáittardeaddji sáhttá veahkehit du dahkat buohccevahátdieđáhusa. Vahátdieđáhusskovi oaččut buohccedáhkádusguovddážis, buohcceáittardeaddjis dehe dearvvašvuohtafuolahusa dikšunbáikkis.