Fárren Supmii bargin dehe fitnodatolmmožin

Go boađát Supmii bargat, du vuoigatvuhtii geavahit Suoma almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid ja oažžut buohccedikšuma buhtadusaid váikkuha

• riika, gos boađát Supmii
• du bargogaskavuođa bálká
• barggatgo suopmelaš vai olgoriikkalaš bargoaddi bálvalusas.

Dus sáhttá leat vuoigatvuohta geavahit Suomas almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid ja oažžut Kelas buohccedikšunbálvalusaid (suomagillii), vaikko it oroše Suomas bissovaččat dehe livčče oadjuduvvon buohcama várás Suomas. Dalle du bargamii dábálaččat guoskaduvvo EU-láhkaásaheapmi dehe riikkaidgaskasaš sosiáladorvosoahpamuš, man vuođul oažžut vuoigatvuođa dikšumii Suomas. Čielggat Kelas oadjudeami buohcama várás ja dikšunvuoigatvuođaid Suomas, go boađát Supmii bargat.

Jos du ulbmilin lea fárret Supmii bissovaččat, daga fárrenilmmuhusa (suomagillii) Digi- ja álbmotdiehtovirgelágádussii (DAV) dehege ovddeš magistráhtii. Jos DAV registrere dutnje ruovttugieldda, sáhtát geavahit buot almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid seamma ládje go báikkálaš olbmot.

Bargan suopmelaš bargoaddi bálvalusas (ml. áigodatbargit)

Jos boađát bargat Supmii nuppi EU- dehe Eeg-riikkas, Stuora-Británnias dehe Sveiccas, de dus lea riekti almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaide dan áiggi, go don leat bargoealáhat-, bárte- dehe barggohisvuohtaoadjuduvvon Suomas. Jos boađát eará riikkain, dárbbašat dasa lassin Riikiifárrenvirgelágádusa dehe Suoma ambassáda mieđihan bargamii vuoigadahtti orodanlobi dehe duođaštusa. Jos don gulat Suoma buohcanodjui, oaččut Kelas buhtadusa priváhta dearvvašvuohtafuolahusas, dálkasiin ja buozalmasa dikšuma dihte dahkkon mátkegoluin.

Jos du ulbmilin lea fárret Supmii bissovaččat, daga fárrenilmmuhusa (suomagillii) Digi- ja álbmotdiehtovirgelágádussii (ovddeš magistráhta). Muitte ilmmuhit fárremisttát maid iežat ovddit orrunriikii. Jos DAV registrere dutnje ruovttugieldda, sáhtát geavahit buot almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid seamma ládje go báikkálaš olbmot. Jos dus ii leat Suomas ruovttugielda, siđa Kelas dikšunriekteduođaštusa.

Jos don it leat ovdal ohcan ovdamuniid dehe Kela-goartta, ja don leat fárren Supmii, daga ovdamunne- dehe Kela-goartaohcamuša lassin ilmmuhusa Supmii fárremis. Jos gulat Suoma buohcanodjui, oaččut Kelas buhtadusa priváhta dearvvašvuohtafuolahusas, dálkasiin ja buozalmasa dikšuma dihte dahkkon mátkegoluin.

Jos barggat Suomas, muhto orut nuppi EU- dehe Eeg-riikkas, Stuora-Británnias dehe Sveiccas, dus leat seammalágán vuoigatvuođat dikšumii sihke Suomas ja orrunriikkastat. Registrere Kela mieđihan dikšunriekteduođaštusa orrunriikkastat.

Dasa lassin, jos don leat álggahan buozalmasa dikšuma Suomas ovdal go bázát ealáhahkii rádjebarggus, dus lea riekti joatkit namuhuvvon buozalmasa dikšuma Suomas maiddái ealáhagas. Siđa dalle dikšuma várás sierra dikšunriekteduođaštusa dan riikka buohcanoadjolágádusas, mas lea ovddasvástádus buohccedikšumat goluin go leat ealáhagas. Dikšunriekteduođaštusain oaččut joatkit dikšuma Suomas.

EU- dehe Eeg-riikkas, Stuora-Británnias dehe Sveiccas Supmii sáddejuvvon bargi dehe diplomáhta

Jos bargoaddát sádde du Supmii bargui nuppi EU- dehe Eeg-riikkas, Stuora-Británnias dehe Sveiccas, du bargoaddiriikkas lea ovddasvástádus du buohccedikšuma goluin. Gulat dábálaččat maiddái iežat bargoaddiriikka buohcanodjui.

Jos du bargan Suomas bistá vuollái ovtta jagi, čujut iežat vuoigatvuođa dikšumii Suomas du bargoaddiriikka mieđihan eurohpalaš buohccedikšungoarttain, mainna oaččut

• dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšuma almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas buresbirgenguovllu áššehasmávssuin
• buohccedikšuma buhtadusaid priváhta dearvvašvuohtafuolahusa, dálkasiid ja mátkkiid goluin Kelas. Oza buhtadusaid Kelas maŋálgihtii.

Jos barggat Suomas badjel jagi, doaimmat Kelai iežat bargoaddiriikka mieđihan skovi registrerema várás. Kela mieđiha dán vuođul duođaštusa, mainna čujuhat iežat vuoigatvuođa almmolaš dearvvašvuođa fuolahusa bálvalusaid geavaheapmái ja buohccedikšunbuhtadusaide.

Eará go EU- dehe Eeg-riikkain, Stuora-Británnias dehe Sveiccas boahtán olgoriikkalaš ovddastagas bargi diplomáhtain dehe eará olgoriikkalaš bargiin lea vuoigatvuohta oažžut almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas dušše hohpolaš dikšuma. Olmmoš gokčá ieš dikšumis šaddan goluid. Maiddái dáhkádusfitnodat dehe eará bealli, ovdamearkka dihte olgoriikka ovddastat, sáhttá buhttet goluid.

Bargan riikkaidgaskasaš organisašuvnnas, mii lea Suomas

Riikkaidgaskasaš organisašuvnnaid bargiid vuoigatvuohta almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid geavaheapmái lea dan duohken makkár lea Suoma ja organisašuvnnaid gaskavuođa soahpamuš. Váldonjuolggadusa mielde riikkaidgaskasaš organisašuvnnat ordnejit ieža olgoriikkalaš bargiideaset dearvvašvuohtafuolahusa ja buohcanoaju. Jos dus lea ruovttugielda Suomas, sáhtát geavahit buot almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid.

Earret eará dáin beliin leat iežaset sosiáladorvoortnegat bargiidasaset. Jeara lassidieđuid gažaldatvuloš beliin dehe Kelas.

• Eurohpa kemikálavirgelágádus (ECHA)
• Nuortameara guovllu mearrabirrasa suodjalankomišuvdna (HELCOM)
• Davviriikkaid Investerenbáŋku (NIB)
• Davviriikkaid birasruhtadanfitnodat (NEFCO)
• Davviriikkaid ovddidanfoanda (NDF)

Kanada Quebecis boahtán bargi

Kanada Quebecis gaskaboddasaččat Supmii bargui boahtán ja sáddejuvvon bargi gullaba Quebeca buohcanodjui. Das ovddasvástideaddji buohcanoadjolágádus mieđiha bargái skoviid, mat galget registrerejuvvot Ealáhatdorvoguovddážii ja Kelai.

Registrerema maŋŋel

• sáhtát geavahit almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid seamma ládje go Suomas orru ja oaččut buohccedikšunbuhtadusaid Kelas
• oaččut Kelas dikšunriekteduođaštusa, mainna sáhtát čájehit iežat vuoigatvuođa almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid geavaheapmái ja buohccedikšunbuhtadusaide.