Buohccán Suomas mátkkoštettiin
Heahtedáhpáhusas čuojat almmolaš heahtenummárii 112. Jos boađát EU-, Eeg-riikkas, Sveiccas, Stuora-Británnias dehe Davvi-Irlánddas oaččut dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšuma eurohpalaš buohccedikšungoarttain dehe duođaštusain, mii buhtte dan gaskaboddasaččat. Juos don boađát Austrálias, dus lea vuoigatvuohta dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšumii. Juos boađát eará riikkain, dus lea vuoigatvuohta hohpolaš dikšumii Suomas.
Heahtedáhpáhusas čuojat heahtenummárii 112. Dárbbu mielde du veahkkin sáddejuvvo ambulánsa dehe dálkkodanhelikopter. Sáhtát maid bidjat iežat telefuvdnii nuvttá 112 Suopma -applikašuvnna, mii muitala heahteguovddážii gos don leat.
Ládde nuvttá 112 Suopma -applikašuvna (suomagillii)
Heahtedilis dus lea vuoigatvuohta oažžut hohpolaš buohccedikšuma miehtá Suoma almmolaš dearvvašvuođa fuolahusas. Hohpolaš dikšumiin dárkkuhuvvo ovdamearkka dihte fáhkka buohccán, váddu dehe guhkesáiggebuozalmasa váttásnuvvama gáibidan njuolggoárvvoštallan ja dikšun.
Juos gažaldagas ii leat heahtedáhpáhus, don sáhtát leat oktavuođas iežat orodanbáikkát dearvvašvuohtaguovddážii dehe buohcceviesu gohcimii. Juos smiehtat, gáibidago du dilli hohpolaš dikšuma, don sáhtát čuojahit gohcinveahki telefonbálvalussii, man dábuhat nummáris 116117. Gohcinveahkki bálvala nuvttá measta oba Suomas, birra jándora.
Dárkkis gohcinveahki fierbmesiidduin, gos gohcinveahkki doaibmá (suomagillii)
Sáhtát maid mannat priváhta doavtterstašuvdnii.
Boađán nuppi EU- dehe Eeg-riikkas dehe Sveiccas
Oaččut dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšuma Suoma almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas, jos du buohccedikšungoluid ovddasvástádus lea nuppi EU- dehe Eeg-riikkas dehe Sveiccas. Čájet dikšunaddái eurohpalaš buohccedikšungoartta dehe duođaštusa, mii buhtte dan gaskaboddasaččat. Juos boađát nuppi Davviriikkas, maid virggálaš identitehtaduođaštusa dehe pássa dohkke.
Loga lasi eurohpalaš buohccedikšungoarttas
Dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšumiin dárkkuhuvvo dakkár dikšun, mii ii sáhte vuordit du ruoktot máhccama.
Gažaldat sáhttá leat ovdamearkka dihte
- fáhkka buohccámis,
- guhkesáigge buozalmasa gáibidan dikšumis dehe
- áhpehisvuođa čuovvumis dehe riegádahttindikšumis.
Dikšun addojuvvo dađi lági mielde, ahte sáhtát máhccat ruoktot dorvvolaččat iežat álgoálgosaš plána mielde. Dearvvašvuohtafuolahusa ámmátolmmoš árvvoštallá, makkár dikšuma dárbbašat ja man jođánit don galggat oažžut dikšuma.
Lean áhpeheapmin
Juos don boađát nuppi EU-, Eeg-riikkas, Sveiccas, Stuora-Británnias dehe Davvi-Irlánddas dehe Austrálias, oaččut áhpehisvuođa ja riegádahttima gáibidan dikšuma almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas. Doavttir árvvoštallá, makkár dikšuma dárbbašat vuhtii válddedettiin dan, man guhká don orodat Suomas.
Lean guhkesáiggebuohcci
Oaččut eurohpalaš buohccedikšungoarttain guhkesáigge buozalmasa gáibidan dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšuma, go orodat gaskaboddasaččat Suomas. Dása gullet maid buozalmasat gáibidan jeavddalaš dikšumat.
Soaba ovddalgihtii dikšunaddiin dikšuma ordnemis, juos dárbbašat jeavddalaš dikšuma go don leat Suomas. Dakkár dikšumat, mat gáibidit ovddalgihtii šiehttama, leat ovdamearkka dihte dialysadikšun, suvrraterapiija, sierra ástmádikšun ja kemoterapiija sihke váimmu ultrajietnadutkamuš, mii laktása kronalaš autoimmunábuozalmasaide.
Dikšunbáikkis doavttir árvvoštallá, makkár dikšuma dehe dutkamušaid du guhkesáigge buozalmas gáibida. Du dikšun vuođđuduvvá Suoma láhkaásaheapmái.
Maid mávssán?
Mávssát dikšumis seamma áššehasmávssu go Suomas fásta orrut. Jos buohccát fáhkka ja anát priváhta dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid, sáhtát ohcat buhtadusaid juogo iežat buohcanoadjolágádusas dehe Kelas.
Dasa lassin sáhtát ohcat buhtadusa dálkasiid ja mátkkiid goluin Kelas, go dat laktásit priváhta dehe almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas du oažžun dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšumii. Kela buhtte dutnje namuhuvvon buhtadusaid seamma ládje go Suomas orruide.
Sáhtát oažžut buhtadusaid máhccanmátkkis nuppi Davviriikii
Kela sáhttá buhttet lassigoluid, mat bohtet máhccanmátkkistat, juos orut fásta nuppi Davviriikkas. Buhtadusaid sáhttá oažžut, juos don leat buohccán gaskaboddasaš Suomas orodeamát áigge ja šattat buozalmasat áigge geavahit máhccanmátkkis divrasit fievrru go álgoálggus lei ulbmil.
Juos mus lea berrojuvvon liiggás olu
Juos eahpidat, ahte dus lea berrojuvvon boastto rehket almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas, čielggat áššehasmávssu divvuma njuolga dikšunaddiin.
Sáhtát ohcat rehkegii rievdadusa go válddát oktavuođa rehkegii merkejuvvon oktavuohtadieđuide. Sáhtát ohcat buhtadusaid almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas iežat máksin buhtadusaide orrunriikkat buohcanoadjolágádusas.
Boađán EU-riikkaid olggobealde
Dus lea vuoigatvuohta hohpolaš dikšumii Suoma almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas. Sáhtát maid geavahit priváhta dearvvašvuohtafuolahusa. Dus lea alddát ovddasvástádus buot dikšuma goluin, nu ahte lea ávžžuhahtti váldit mátkedáhkádusa.
Boađán Austrálias
Juos orut fásta Austrálias, dus lea Suomas orodeami áigge riekti oažžut dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšuma almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas. Oaččut dikšuma seamma áššehasmávssuin go Suomas orru, go čájehat gustojeaddji Austrália pássa. Maiddái eará riikka pássa heive, juos das boahtá ovdan ráddjekeahtes orrunriektát Austrálias. Maiddái du fásta orrunčujuhus ferte leat Austrálias.
Sáhtát geavahit maid Suoma priváhta dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid ja ohcat dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšuma goluide buohccedikšunbuhtadusaid Kelas.
Boađán Stuora-Británnias dehe Davvi-Irlánddas
Juos don leat boahtán Stuora-Británnias dehe Davvi-Irlánddas ja orodat Suomas gaskaboddasaččat, don sáhtát čujuhit iežat vuoigatvuođa dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšumii:
- Stuora-Británnia ja Davvi-Irlándda EU-lahttuvuođa dehe brexita sirddaáigge mieđihuvvon eurohpalaš buohccedikšungoarttain,
- ”Citizens Rights” –goarttain dehe
- GHIC-goarttain (Global Health Insurance Cards).
Buot ovdal namuhuvvon goarttaiguin oaččut dasa lassin buhtadusa priváhta dearvvašvuohtafuolahusas addojuvvon dikšuma goluin sihke doaktára mearran dálkasiid ja buozalmasa dikšuma dihte dahkkojuvvon mátkkiid buhtadusain.
Lean áhpeheapmin
Juos don boađát Stuora-Británnias, Davvi-Irlánddas dehe Austrálias, oaččut iežat dárbbašan áhpehisvuođa ja riegádahttima dikšuma almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas. Doavttir árvvoštallá dikšuma dárbbu ja váldá árvvoštallamis vuhtii maid dan, man guhká orodat Suomas.
Juos boađát eará riikkain, dus lea vuoigatvuohta hohpolaš riegádahttimii dehe áhpehisvuođa dikšumii. Mávssát dikšungoluid ieš.
Lean guhkesáiggebuohcci
Juos boađát Stuora-Británnias dehe Davvi-Irlánddas, oaččut dálkkasdieđalaččat vealtameahttun dikšuma guhkesáiggebuozalmassii eurohpalaš buohccedikšungoarttain, ”Citizens Rights” –goarttain dehe GHIC-goarttaiguin. Juos boađát Austrálias, čájet gustojeaddji Austrália pássa.
Juos boađát eará riikkain, dus lea vuoigatvuohta dušše hohpolaš dikšumii Suomas, ja mávssát dikšuma ieš.
Soaba ovddalgihtii dikšunaddiin dikšuma ordnemis, juos dárbbašat dikšuma, go don leat Suomas.