Láhkaásaheapmi

Sosiála- ja dearvvašvuohtaministeriija (SDM) addá rávvagiid sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa láhkaásaheami ollašuhttimis ja das lea ovddasvástádus láhkaásaheami gárgeheamis. Dasa lassin sosiála- ja dearvvašvuohtaministeriija addá rávvagiid ja ávžžuhusaid dearvvašvuohtafuolahusa ámmátolbmuide. Buresbirgenguovlluin addojuvvojit dárkilis rávvagat dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid ordnemis.


Vuođđoláhka dorvvasta vuoigatvuođa vealtameahttun birgenláhkái ja áittardeapmái. Áittardemiin dárkkuhuvvo earret eará hohpolaš buohccedikšun. Vuođđolágas lea maid mearriduvvon hoahpuhis dikšumis. Dan ollašuhttima várás almmolaš váldái, gildii ja stáhtii lea ásahuvvon geatnegasvuohta dorvvastit juohkeoktii doarvái buriid sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaid sihke geatnegasvuohta ovddidit álbmoga dearvvašvuođa.

Vuoigatvuohta doarvái buriide sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaide čállojuvvui vuođđolága dorvvastan vuođđovuoigatvuođaide jagi 1995 ovttas eará nu daddjojuvvon ekonomalaš, sosiála ja čuvgehuslaš vuoigatvuođaiguin. Lága ráđđehusa evttohusa ákkaid mielde doarvái buorrin bálvalussan sáhttet adnojuvvot dakkár bálvalusat, mat duddjojit juohkeoktii eavttuid doaibmat servodagas dan dievasválddálaš osolažžan.

Lágat ja ásahusat, mat gusket dearvvašvuohtafuolahusa, fáttaid mielde

Dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusat ja buohcci válljenfriddjavuohta

Dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusain ja buohcci válljenfriddjavuođas mearriduvvo dearvvašvuohtafuolahuslágas. Dearvvašvuohtafuolahuslága mielde dearvvašvuohtafuolahusa doaibma ferte vuođđuduvvat duođaštussii ja buriide dikšungeavadiidda. Doaimmas galgá leat alla kvaliteahtta, dat galgá leat dorvvolaš ja áššáigullevaččat ollašuhtton.

Dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid ordnengeatnegasvuođas mearriduvvo álbmotdearvvašvuohtalágas ja spesiálabuohccedikšunlágas. Sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa plánemis ja stáhtaveahkis addojuvvon lága ja dearvvašvuohtafuolahuslága mielde gielda ferte čujuhit resurssaid sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaide, mat leat stáhtaossodaga vuođđun.

Spesiálalágaiguin leat mearriduvvon máŋggain dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusain sierra

Láhkaásaheapmi, mii guoská priváhta dearvvašvuohtafuolahusa

Priváhta dearvvašvuohtafuolahusa gusket čuovvovaš lágat ja ásahusat

Buohcci vuoigatvuođat

Buohcci vuoigatvuođat dorvvastuvvojit máŋgga lágas, main mávssolaččamus lea láhka buohcci sajádagas ja vuoigatvuođain. Lágas mearriduvvo ovdamearkka dihte buohcci diehtunoažžunrievttis, iešmearridanrievttis ja buohcceáššegirjjiin.

Juohke Suoma fásta orru olbmos lea buohccelága mielde vuoigatvuohta buori dearvvašvuohta- ja buohcceviessodikšumii sihke meannudeapmái, mii dasa gullá. Buori dikšumii ja meannudeapmái laktásit ovdamearkka dihte dikšuma šládja, buohccedorvvolašvuohta, ovttaveardásašvuohta ja bargiid ámmátdáidu ja máhttin. Ovttage ii oaččo almmá dohkálaš ákka haga bidjat sierra sajádahkii sohkabeali, agi, álgoboahtimuša, giela, oskkoldaga, nanu jáhku, oaivila, dearvvašvuohtadili, lámisvuođa dehe eará ákka geažil, mii laktása olbmui.

Mávssut, mat berrojuvvojit bálvalusaid geavaheamis

Lága mielde gieldda sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusain sáhttá berrojuvvot máksu bálvalusa geavaheaddjis. Máksu, mii berrojuvvo bálvalusas, oažžu leat eanemusat dan buvttadeamis dagahan goluid sturrosaš. Lágas muitaluvvo, mat sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusain leat áššehassii nuvttá ja mearriduvvo dasa lassin earret eará máksindáhkis. Ásahusain mearriduvvo das, man sosiála- ja dearvvašvuohtabálvalusaid geavaheamis oažžu bearrat mávssuid ja mávssuid sturrodagas.

Dearvvašvuohtafuolahusa ámmátolbmot

Dearvvašvuohtafuolahusa ámmátbargiin addojuvvon lágain viggojuvvo sihkkarastot bargiid dohkálašvuohta lágalažžan dahkan- ja registrerenvugiiguin sihke ámmátbargama bearráigeahčuin. Bargiid ámmátdáidu, vásáhus ja oahppu leat vuođđun buori dikšumii. Dearvvašvuohtafuolahusa ámmátbargiide leat ásahuvvon dievasmahttinoahpu geatnegasvuohta, daningo dikšunvuogit ja rusttegat sihke dálkkasdieđalaš diehtu gáibidit jeavddalaš beaivádeami.

Buohcceáššegirjjit

Buohcceáššegirjjit leat oaivvilduvvon earenoamážit doarjut buohcci buori dikšuma. Daidda galget merkejuvvot buori dikšuma plánema, ordnema, ollašuhttima ja čuovvuma dorvvasteami várás dárbbašlaš ja viidodagas dáfus doarvái buorit dieđut čielgasit ja ipmirdahtti vugiin. Buohcceáššegirjjiide merkejuvvojit maid buot dikšunmearrádusat ja ságastallamat, mat leat leamaš dikšumis, buhcciin ja su oapmahaččaiguin. Buohcceáššegirjjit leat dehálaččat sihke buohcci ja su dikšun ámmátolbmuid riektedorvvu dáfus earenoamážit, jos buohcci dikšumis guoddaluvvo dehe dikšun šaddá muđuid maŋálgihtii čielggaduvvot.

Dikšuma giella

Dikšun galgá addojuvvo riikka virggálaš gielain, mat Suomas leaba suopma ja ruoŧŧa. Dasa lassin sápmelaččain ja nuppi Davviriikkas boahttiin lea dihto eavttuid mielde vuoigatvuohta oažžut dikšuma iežas giela mielde.

Buohccevahágat

Buohccevahágis, mii laktása Suomas addojuvvon dikšumii, sáhttá ohcat buhtadusa Buohccedáhkádusguovddážis. Visot dearvvašvuohta- ja buohccedikšuma olis dagahan dáhpalaš čuovvumušat eai buhttejuvvo, muhto dat persovdnavahágat, mat devdet buohccevahátlága gáibádusaid.

Olgoriikkain addojuvvon dikšuma buohccevahágis sáhttá ohcat buhtadusaid dikšuma addán riikka láhkaásaheami mielde dan eiseválddis.

Olgoriikkain boahttiid vuoigatvuohta dikšumii Suomas

Olgoriikkain boahttiin lea álbmotlaš ja EU-láhkaásaheamis sihke riikkaidgaskasaš sosiáladorvosoahpamušaid guoskadandiliin vuoigatvuohta geavahit dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid Suomas. Láhkaásaheamis lea sierra meroštallojuvvon dikšunrievtti viidodagas sierralágán diliin sihke dikšungoluid bearramis ja buhttemis.

Olgoriikkain addojuvvon dikšuma buhtten

Suomas olbmos, gii lea oadjuduvvon buohcama várás, ja olbmos, gean buohccedikšuma goluid ovddasvástádus lea Suomas EU-láhkaásaheami vuođul, lea vuoigatvuohta oažžut Áel:s buhtadusaid olgoriikkain šaddan buohccedikšuma goluide.

Dálkasat

Dálkkasláhkaásaheami ulbmilin lea dáhkidit beaktilis, dorvvolaš, vuogálaš ja ekonomalaš dálkkasdikšun buohkaide, geat dan dárbbašit.

Eurohpalaš dálkkasmearrádus

Buohccedirektiiva gáibida, ahte EU-riikkat dohkkehit nuppi lahttoriikkain addojuvvon dálkkasmearrádusaid. Dálkkasmearrádusaid vuostevurolaš dohkkeheamis lea Suomas mearriduvvon dálkkaslágas. Komišuvnna ollašuhttindirektiivvas mearriduvvo diehtosisdoaluin, mat dálkkasmearrádusas galget leat, vai dat sáhttá doaimmahuvvot nuppi lahttoriikkas.

 Visttiid easttahisvuohta

Suomas huksema stivre eanangeavahan- ja huksenláhka sihke ásahus, mii dan dievasmahttá. Dain gávdnojit guovddášmearrádusat, mat gusket huksejuvvon birrasa easttahisvuođa.

Nuppástusohcan

Nuppástusohcama eiseváldi ja guoskadahtti láhkaásaheapmi sorjájit das, man áššái ohccojuvvo nuppástus. Čielggat nuppástusohcama meannudanvuogi álohii mearrádusdahkkis sierra.

Dikšumii beassamis dehe dikšumis váidin

Almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa áššehasmávssut

Áel:a dikšunriekteduođaštusa mearrádus

Áel:a mearrádus, mii guoská dikšumii ohcaleami ovdalobi

Áel:a buhtadusat

Lassidiehtu

Sosiaali- ja terveyspalveluja koskeva lainsäädäntö (STM)
Suosituksia ja ohjeita (STM)
Terveydenhuollon luvat, valvonta ja niihin liittyvä ohjaus (Valvira)
Suomen ajantasainen lainsäädäntö (Finlex)