Ná geavahat dearvvašvuohtabálvalusaid olgoriikkain

EU- ja Eeg riikkain dearvvašvuohtafuolahusa buot bálvalanbuvttadeaddjit galget meannudit áššehasaiguin, geat bohtet EU-riikkain, ovttaveardásaččat dikšundárbbu vuođul. Dikšumii beassama ii sáhte jođálnuhttit dehe ráddjet dan vuođul, man riikkas áššehas orru dehe lea oadjuduvvon buohcama várás dehe mii lea su riikkavulošvuohta.

EU- dehe Eeg-riika sáhttá ráddjet nuppi EU-riikkain dikšumii ohcaleaddji áššehasaid beassama dikšumii dušše, juos báikkálaš orruid dikšuma oažžun šaddá várá vuollái. Ná sáhttá leat ovdamearkka dihte dalle, jos olgoriikkain dikšuma várás ohcalit olu áššehasat. Sáhtát dárkkistit čuozáhatriikka kontáktačuoggás, leatgo riikkas gustojeaddji dikšuma vuostá váldima ráddjehusat.

Dikšunaddi sáhttá gáibidit sáddenbáhpira

Dikšun addojuvvo báikkálaš lágaid mielde. Dus galgá leat dikšuma várás doaktára sáddenbábir, jos čuozáhatriikkas dakkár gáibiduvvo dikšuma oažžuma várás.

• Sihkkarastte ovddalgihtii dikšunbáikkis, dárbbašuvvogo plánejuvvon dikšuma várás sáddenbábir ja galgágo dan čállit dábálaš doavttir dehe spesiáladoavttir.
• Čielggat, dohkkehuvvogo Suomas čállojuvvon sáddenbábir.
• Čielggat maid, guđe gillii sáddenbábir ja eará vejolaš áššebáhpirat galget leat. Don govččat ieš vejolaš jorgalangoluid.

Suomas doaibmi doavttir ii dábálaččat sáhte doaimmahit sáddenbáhpira njuolga olgoriikka dikšunaddái. Doaimmat ieš Suomas čállojuvvon sáddenbáhpira ja eará dárbbašlaš dikšundieđuidat dikšunaddái. Muitte fuolahit dieđuid dorvvolaš sáddemis.

Makkár dikšuma olgoriikkain sáhttá oažžut?

Juohke riika fállá dearvvašvuohtabálvalusaid iežas láhkaásaheami mielde. Báikkálaš dearvvašvuohtafuolahusa ámmátolmmoš mearrida dikšumis, mii addojuvvo. Dikšumat sáhttá leat earálágán go Suomas. Dikšunvuogit ja -doaibmabijut sierranit riikkaid mielde.

Olgoriikkain sáhttá maid oažžut dikšuma, mii ii gula suopmelaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalanválljašupmái dehe mii Suomas klassifiserejuvvo sesolažžan dehe ii-dálkkasdieđalaš dikšumin. Dakkár dikšumiin šaddan goluid Kela (Áel) ii buhtte maŋálgihtii.  Lea goitge vejolaš, ahte buohcci buresbirgenguovlu oastá buohcci dárbbašan dikšuma olgoriikkain dehe sádde buohcci oažžut dikšuma ovdamearkka dihte hárvenašbuozalmassii.

Sáhtát geavahit sihke almmolaš ja priváhta dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid

Sáhtát geavahit EU- ja Eeg- riikkain, Sveiccas sihke Stuora-Británnias ja Davvi-Irlánddas almmolaš ja priváhta dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid.

• Jos buohccát iežat mátkki áigge, oaččut dikšuma eurohpalaš buohccedikšungoarttain. Eurohpalaš buohccedikšungoarta heive báikkálaš almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas dehe doibmiide, mat leat dahkan soahpamuša almmolaš dearvvašvuohtafuolahusain. Priváhta dearvvašvuohtafuolahus ii dohkket eurohpalaš buohccedikšungoartta.
• Juos mátkkoštat almmá EU-ásahusa mieldásaš ovdalobi haga nuppi EU-, Eeg-riikii, Sveicii, Stuora-Británniai dehe Davvi-Irlándii oažžut dikšuma, ii buhtadusaid dáfus leat mearkkašupmi finatgo priváhta vai almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas. Sáhtát ohcat buhtadusa dikšungoluide maŋálgihtii Kelas.
• Juos mátkkoštat EU-ásahusa mieldásaš ovdalobiin nuppi EU-, Eeg-riikii, Sveicii, Stuora-Británniai dehe Davvi-Irlándii oažžut dikšuma, don galggat sihkkarastit, ahte dikšunaddi dohkkeha ovdalobi. Dábálaččat ovdalohpi heive dušše almmolaš dearvvašvuohtafuolahusas. Jos goitge šattat máksit buot goluid ieš, de sáhtát ohcat maŋálgihtii buhtadusa Kelas.

Dearvvašvuohtafuolahusa bálvalanbuvttadeaddjit, mat doibmet EU-riikkain, eai dábálaččat sáhte sirrejuvvot almmolaš ja priváhta dearvvašvuohtafuolahussii seamma ládje go Suomas. Eará báikkis Eurohpas dearvvašvuohtafuolahusa bálvalanbuvttadeaddji sáhttá doaibmat ovttaáigásaččat sihke almmolaš ja priváhta bálvalanbuvttadeaddjin. Čielggat ja nanne dikšunaddiin, oaččutgo dikšuma čuozáhatriikka almmolaš vai priváhta vuogádaga buohccin.